نقشه‌های General Arrangement (GA) مبدل‌های حرارتی Shell & Tube – هر آنچه باید بدانید
یکی از مهم‌ترین مدارک مهندسی در پروژه‌های نفت، گاز و پتروشیمی، نقشه‌های General Arrangement (GA Drawing) مبدل‌های حرارتی نوع Shell & Tube هستند. این نقشه‌ها نه تنها دید کلی از تجهیزات می‌دهند، بلکه مبنای کار بخش‌های طراحی، ساخت، نصب و حتی بازرسی نیز محسوب می‌شوند.
آنچه در این پست میخوانید
نقشه General Arrangement چیست؟
نقشه GA یک تصویر کلی از تجهیز ارائه می‌دهد و اطلاعات مهمی مثل ابعاد کلی، موقعیت نازل‌ها، وزن، و محل ساپورت‌ها را نشان می‌دهد. هدف اصلی آن، ایجاد هماهنگی بین تیم‌های مختلف (فرآیند، مکانیک، سازه و پایپینگ) است.
به بیان ساده، GA نقشه‌ای است که به شما می‌گوید:
این تجهیز چه شکلی دارد.
چه ابعادی دارد.
در کجا و چگونه نصب خواهد شد.
کاربردهای نقشه GA در مبدل‌های Shell & Tube
- مبنای طراحی پایپینگ و تعیین مسیر لوله‌ها
- مشخص کردن موقعیت ساپورت‌ها و نیازهای سازه‌ای
- ارائه اطلاعات به پیمانکاران نصب
- کمک به تیم بازرسی برای بررسی مطابقت ساخت با طراحی
- مرجع برای سفارش و خرید تجهیزات جانبی (مانند ساپورت‌ها و نازل‌ها)
اجزای اصلی نقشه GA مبدل‌های حرارتی Shell & Tube
۱. ابعاد کلی (Overall Dimensions)
ابعاد طول، قطر پوسته (Shell) و ارتفاع تجهیز. این اطلاعات برای جانمایی در واحد فرآیندی حیاتی است.
۲. نازل‌ها (Nozzles)
محل ورود و خروج سیال سمت لوله‌ها (Tube Side Inlet/Outlet)
محل ورود و خروج سیال سمت پوسته (Shell Side Inlet/Outlet)
نازل‌های ونت و درین
نازل‌های ابزار دقیق (Instrument Connections)
۳. نوع Head و Channel
نشان می‌دهد که نوع هد جلویی و پشتی چه است (مثلاً Channel + Cover یا Bonnet). این بخش مطابق با استاندارد TEMA تعریف می‌شود.
۴. ساپورت‌ها (Supports)
Saddle ها برای نگهداری تجهیز روی فونداسیون
Lug یا Bracket در موارد خاص
محل ساپورت‌ها روی نقشه GA مشخص می‌شود تا تیم سازه بتواند فونداسیون مناسب طراحی کند.
۵. وزن (Weight Data)
وزن خشک (Empty Weight) و وزن پر (Operating Weight) در نقشه درج می‌شود.
۶. شماره‌گذاری و تگ‌ها (Tag Number)
شماره تجهیز، شماره نقشه و سایر اطلاعات شناسایی.
تفاوت نقشه GA با سایر مدارک
P&ID: جریان فرآیندی و عملکرد تجهیز را نشان می‌دهد، اما ابعاد و جانمایی را مشخص نمی‌کند.
Fabrication Drawing: جزئیات دقیق ساخت و جوشکاری را ارائه می‌دهد، در حالی که GA فقط نمای کلی است.
Layout Drawing: جانمایی کل واحد و ارتباط بین تجهیزات را مشخص می‌کند، ولی GA مختص به یک تجهیز است.
نکات کلیدی در بررسی نقشه GA مبدل حرارتی
- بررسی کنید که موقعیت نازل‌ها با مسیر پایپینگ همخوانی دارد.
- فاصله ساپورت‌ها با فونداسیون مقایسه شود.
- وزن تجهیز با ظرفیت جرثقیل‌های سایت سازگار باشد.
- مطمئن شوید که فضای کافی برای باز و بسته کردن Channel و Bundle در نظر گرفته شده است.
جمع‌بندی
نقشه‌های General Arrangement مبدل‌های حرارتی Shell & Tube یکی از اساسی‌ترین مدارک در طراحی و اجرای پروژه‌ها هستند. این نقشه‌ها نه تنها اطلاعات پایه‌ای تجهیز را نمایش می‌دهند، بلکه حلقه اتصال بین تیم‌های مهندسی، خرید، ساخت و نصب محسوب می‌شوند. آشنایی کامل با اجزای GA می‌تواند از بسیاری مشکلات در مراحل نصب و راه‌اندازی جلوگیری کند.
سوالات پرتکرار (FAQ)
آیا GA برای همه مبدل‌های حرارتی تهیه می‌شود؟
بله، برای هر تجهیز اصلی مانند مبدل، مخزن و برج، نقشه GA لازم است.
آیا GA شامل جزئیات جوشکاری هم هست؟
خیر، GA فقط نمای کلی و ابعاد را نشان می‌دهد. جزئیات در نقشه‌های Fabrication آمده است.
استاندارد مرجع برای تهیه نقشه GA چیست؟
بسته به پروژه می‌تواند از ASME و به‌ویژه TEMA برای نمایش اجزای مبدل استفاده شود.
